Wychowanie społeczne dąży do tego, aby młody człowiek we właściwy sposób ustosunkowywał się do dobra całej społeczności, w której wzrasta, tj. rodziny, stowarzyszenia młodzieżowego, parafii, gminy, państwa i całej ludzkości[1]. Rolę służebną w kształtowaniu postaw społecznych pełni formacja ministrantów. Wiemy dobrze, że Służbę Liturgiczną tworzy „zespół wiernych świeckich, dzieci, młodzieży i dorosłych, którzy zostali włączeni do tego grona” (DDSL 54). Ministranci posługujący wspólnie przy ołtarzu, razem uczestniczą także w spotkaniach formacyjnych. Zawiązują więc wspólnotę osób, w której żyją i dojrzewają. Ministranci są prowadzeni w taki sposób, by, jako dorośli ludzie potrafili prawidłowo funkcjonować w społeczeństwie.

Ważną kwestię związaną z omawianym zagadnieniem zauważył Prymas Polski Kardynał Stefan Wyszyński, który poświęcił wiele miejsca zagadnieniu wychowania społecznego. W swoich pismach i wypowiedział podkreślał, że społeczność jest niezbędnym warunkiem rozwoju człowieka[2]. Tę ideę podkreśla się na wszystkich etapach formacji ministranckiej. Kandydaci odkrywają, że zostali powołani przez Chrystusa do służby w Jego Kościele, który jest wspólnotą osób[3]. Tę wspólnotę najlepiej określa biblijny obraz Kościoła jako Głowy, którą jest Chrystus i ciała, które stanowią wszyscy ochrzczeni. Funkcje, w które wprowadzani są ministranci na kolejnych etapach formacji, ukazane są w kontekście społecznym. Chłopcy są wprowadzeni w rozumienie ich w perspektywie znaczenia dla „całości celebracji i całości Kościoła”[4].

Wykorzystując metody ewangelicznej rewizji życia, ministranci dzielą się
w swoim gronie Słowem Bożym. Uzewnętrznienie przeżyć związanych z medytacją fragmentu Pisma Świętego wymaga od chłopców zaufania i poczucia bezpieczeństwa
w relacjach międzyludzkich. Kształtują się one w pierwszych latach życia.
W późniejszych latach kontakty koleżeńskie stają się coraz łatwiejsze, ponieważ następuje rozluźnienie więzów rodzinnych na korzyść rówieśniczych. Osoby w tym wieku mają silną potrzebę podjęcia kontaktów społecznych. M.  Kowalczyk zaleca realizowanie tej potrzeby przez włączenie się dziecka w grono ministrantów[5]. Warto na ten fakt zwracać uwagę rodziców chłopców. Na rozwijanie więzi społecznych tego okresu wpływa również radość, jaką chłopcy czerpią ze wspólnej zabawy. Zaczynają odczuwać pragnienie zrzeszania się w małe grupy wspólnych zainteresowań, w których wzajemnie się rozumieją i doświadczają podobnych nastrojów[6].

Starsi ministranci przygotowywani są do pełnienia specyficznych dla nich zadań apostolskich. Ich realizacja dokonuje się szczególnie w gronie rówieśników
(DDSL 72A), umacniając więzi społeczne między nimi. Ministranci uczęszczający
do gimnazjum rozwijają w sobie umiejętność składania świadectwa wiary
w środowisku w którym żyją.. Wyjazdy na rekolekcje i dni skupienia i funkcjonowanie na nich sprzyja potrzebie samodzielności, którą odczuwają gimnazjaliści.

Do obowiązków ministrantów należy m.in. aktywne uczestnictwo w niedzielnej Eucharystii i nabożeństwach, cotygodniowa obecność na spotkaniach formacyjnych.
Wypełniając te obowiązki nie z przymusu, ale z własnej woli, chłopcy jawią się jako osoby zdolne do podjęcia pracy na rzecz dobra ogółu lokalnej społeczności, w której żyją[7]. W ten sposób przygotowywani są do podejmowania określonych zadań ze względu na wspólne dobro.

W strukturze parafialnej wspólnoty Służby Liturgicznej można wyodrębnić ministrantów znajdujących się na różnym etapie formacji, osoby
po odbytych kursach specjalistycznych np. lektorów i ceremoniarzy, a także chłopców pełniących różne zadania niezbędne do właściwego funkcjonowania wspólnoty.
Do tych ostatnich, w zależności od parafii, zaliczają się prezes, skarbnik, kronikarz itp. Do wspólnoty ministrantów należą również animatorzy liturgiczni. Podział zadań, ról
 i funkcji w grupie ukazuje zależność poszczególnych osób od siebie. To zjawisko ilustruje procesy, które rządzą życiem społecznym. Formacja ministrancka pełni więc olbrzymią rolę w ukazaniu chłopcom praw rządzących grupą społeczną, jaką jest
np. państwo. Nie dokonuje się to w sposób bezpośredni, ale dzięki ogółowi formacji. Jedna z zasad ministranta dotyczy miłości do Ojczyzny[8]. Ministranci, którzy uczestniczą w wydarzeniach religijnych połączonych z wydarzeniami państwowymi, kształtują w sobie ducha patriotyzmu.

Wychowanie dzieci i młodzieży przez formację liturgiczną oddziałuje bezpośrednio na sferę religijną chłopców. Z wychowania religijnego wynikają również postawy moralne i społeczne. Systematycznie i prawidłowo prowadzona formacja przygotowuje do właściwego funkcjonowania w Kościele i w świecie.

Ks. Damian Wierzbicki


Przypisy:

[1] F. Bednarski, Wychowanie młodzieży dorastającej, bd., s. 230.

[2] A. Rynio, Wychowanie młodzieży w nauczaniu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Lublin 1995, s. 89.

[3] Podkomisja ds. Służby Liturgicznej, Służyć tym darem , jaki każdy otrzymał. Program formacyjny służby liturgicznej ( wersja robocza), 2013, s. 5.

[4] Tamże, s. 6.

[5] Zob.: M. Kowalczyk, Wychowanie do życia we wspólnocie ludzkiej, w: Katecheza. Rodzina, parafia
i szkoła
, Tom I, 2003, s. 82.

[6] F. Bednarski, Wychowanie młodzieży dorastającej s. 232.

[7] Tamże, s. 237.

[8] E. Mitek, Wychowanie Służby Liturgicznej i jego znaczenie duszpasterskie, w: „Perspectiva”, rok VIII 2009, n. 1 (14), s. 137.